Św. Grzegorz Wielki (540-604) – był synem świętej Sylwii i Gordiana Anicjusza. Pochodził z rodu chrześcijańskich patrycjuszy. Odebrał staranne wykształcenie. Zwieńczeniem jego kariery urzędniczej było objęcie w 571 roku stanowiska prefekta Rzymu. Po 4 latach piastowania tego urzędu zrezygnował z kariery i oddał się życiu monastycznemu. Dom rodzinny zamienił w klasztor świętego Andrzeja, majątek rodzinny na Sycylii posłużył mu do ufundowania sześciu klasztorów. W 577 roku Benedykt I uczynił go diakonem. Dwa lata później papież Pelagiusz II uczynił Grzegorza swoim przedstawicielem w Konstantynopolu – w powierzonych mu zadaniach miał wykorzystać dawniejsze doświadczenia polityczne. W Konstantynopolu spędził siedem lat (579-586), w trakcie pobytu nauczył się języka greckiego. W 586 roku został wezwany do Rzymu, miał służyć Pelagiuszowi II w kierowaniu rzymskim Kościołem.
Po śmierci Pelagiusza II został wybrany papieżem, 3 września 590 roku przyjął sakrę biskupią. Jego pontyfikat trwał 15 lat. Zreformował pracę kurii rzymskiej, korzystając z doświadczeń zdobytych w trakcie swojej urzędniczej kariery. Usunął z kurii i rzymskich parafii duchownych sprawujących swoje funkcje niegodnie, podniósł także posługę Kościoła wobec ubogich. Uzdrowił papieskie finanse oraz polepszył zarządzanie majątkiem, służącym utrzymaniu dworu i realizacji dzieł miłosierdzia. Pracował nad zwiększeniem dyscypliny rzymskiego duchowieństwa. Na podległych biskupom Rzymu terenach rozwijał administrację kościelną i świecką. Przeciwstawiał się donatyzmowi, występował przeciwko zdobywającym wówczas popularność pismom teologów ze szkoły antiocheńskiej. Potępiał agnoetów uznających, że Bóg nie jest wszystkowiedzący. W postępowaniu z heretykami, schizmatykami i zatwardziałymi poganami wzywał do wykorzystania wszelkich godziwych metod w celu zbawienia ich dusz. Zasłynął jako obrońca żydów, potępiał udzielanie im chrztu pod przymusem; przywiązany silnie do idei prawa, publicznie bronił przysługujących im swobód. Wzbudzał szacunek i uznanie prostotą obyczajów i pracowitością. Pozostawił po sobie imponującą spuściznę pisarską, w tym komentarze do księgi Hioba, traktat o obowiązkach duchowieństwa, liczne kazania i listy. Tradycja uznaje go za ojca chorału, kojarzony bywa powszechnie z odnowieniem rzymskiej liturgii. Miał m. in. nakazać, by Pater noster odmawiano przed połamaniem hostii oraz by diakoni śpiewali w trakcie Mszy wyłącznie Ewangelię.
Grzegorz zmarł 12 marca 604 roku. Został ogłoszony świętym przez aklamację rzymskiego ludu, którego szczególną czcią cieszył się po śmierci. W 1298 roku został ogłoszony przez Bonifacego VIII doktorem Kościoła. Uznawany jest za jednego z czterech wielkich doktorów Kościoła. Inskrypcja na grobie w Bazylice św. Piotra określa go jako Consul Dei, sam w trakcie pontyfikatu nazywał się skromnie sługą sług Bożych.
Anna Markowska
